Magnetoterapia
U podstaw fizjologicznego i leczniczego działania pól magnetycznych leżą fundamentalne prawa fizyki. W trakcie oddziaływania pól magnetycznych na tkanki organizmu człowieka powstają w nich prądy elektryczne; wskutek zmian strukturalnych biologicznych makrocząsteczek jonizowanych, wolnych rodników oraz zmian właściwości fizyko-chemicznych systemów wodnych organizmu. Zachodzą zmiany w szybkości procesów biochemicznycj i biofizycznych. Zmiany strukturalne ciekłych kryształów, będących podstawą błon komórkowych i cytoplazmatycznych, wpływają na przenikalność tych błon i specyficzne funkcje komórek.
Pole magnetyczne powoduje naprowadzenie prądów (siły elektromotorycznej indukcji) w przewodnikach przecinających jego linie energetyczne (efekt Halla). Siła elektromotoryczna indukcji powstaje podczas przesunięcia przewodnika w stałym polu magnetycznym oraz w spoczywających przewodnikach pod wpływem zmiennego pola magnetycznego i indukcyjnego pola magnetycznego. Środowiska ciekłe organizmu posiadają dużą przewodność elektryczną. Zachodzi w nich naprowadzenie siły elektromotorycznej indukcji pod wpływem zewnętrznych pól magnetycznych. Słabe prądy elektryczne powstające pod wpływem stałego pola magnetycznego w poruszających się płynach biologicznych przecinających magnetyczne linie energetyczne (krew w naczyniach krwionośnych, chłonka), natomiast pod wpływem zmiennego pola magnetycznego i indukcyjnego pola magnetycznego także w spoczywających płynach biologicznych wyznaczają efekt leczniczy pól magnetycznych.
Kolejne ważne zajwisko fizyczne, uzasadniające działanie biotropowe pól magnetycznych to tzw. efekt Lorentza, efekt ruchu mechanicznego w polu magnetycznym. Polega na powstaniu siły przyciągania lub siły odpychania między polem magnetycznym i poruszającym się ładunkiem elektrycznym przecinającym jego linie energetyczne. W zależności od kierunku ruchu ładunku elektrycznego wciąga się do pola lub wypycha z pola magnetycznego.
Współdziałanie magnetyczno-mechaniczne powstaje wskutek posiadania przez poruszający się ładunek elektryczny własnego pola magnetycznego. To zjawisko fizyczne jest realizowane na poziomie żywego organizmu wskutek powstania sił mechanicznych powodujących zmiany strukturalno-funkcjonalne na wszystkich poziomach (atomowym, cząsteczkowym, subkomórkowym, komórkowym, tkankowym), w których zachodzą procesy elementarne i bioelektryczne. Pod wpływem zewnętrznych pól magnetycznych zachodzą zmiany konfiguracji chmur elektronowych nieparzystych elektronów walencyjnych z niekompensowanym momentem magnetycznym. Prowadzi to do zmian właściwości fizyko-chemicznych atomów zawierających nieparzyste elektrony walencyjne.
W biologicznych makrocząsteczkach zawierających tego typu atomy powstają zmiany konformacyjne, które mogą być przyczyną zwiększenia lub obniżenia aktywności właściwej tym makrocząsteczkom. Pole magnetyczne aktywizuje m. in. fermenty (K-Na-zależną ATP-azę, trypsynę, karboksydysmutazę, polimerazę RNA), zmienia powinowactwo aktywnego ośrodka adrenoreceptorów mięśnia sercowego i naczyń obwodowych na adrenalinę, stymuluje wszystkie reakcje biochemiczne wewnątrz komórek typu wolnorodnikowego.
Pod wpływem pola magnetycznego przyspiesza się transport elektronu łańcuchem fermentów oddechowych (cytochromów) w mitochondriach, co prowadzi do nasilenia się fosforylacji oksydacyjnej i gromadzenia ATP wewnątrz komórki. Dzięki mechanizmowi konkurencyjnego inhibitorowania hamowana jest glikoliza, zachodzi alkalizacja tkanek. Odczyn alkaliczny hamuje proces zapalny. Efekt magnetyczno-mechaniczny jesr realizowany na poziomie elektrycznie aktywnych komórek i tkanek: neuronów i włókien nerwowych, struktur centralnego i obwodowego układu nerwowego, komórek mięśni poprzecznie prążkowanych i gładkich. Pod wpływem zewnętrznych pól magnetycznych zachodzą odtwarzalne zmiany strukturalne błon komórek nerwów i mięśni zawierających słabe prądy bioelektryczne depolaryzacji i repolaryzacji będące źródłem pól biomagnetycznych (efekt ponderomotoryczny).
Towarzyszą temu zmiany przepuszczalności błon, kierunki i szybkości wielu reakcji biochemicznych przyspieszanych przez fermenty na błonie komórkowej. Zachodzą widoczne zmiany w pracy neuronów kory mózgu i jąder podkorowych (podwzgórze, wzgórze), formacji siateczkowej pnia z utworzeniem przeważnie reakcji hamulcowych, hamowaniem aktywności neuronów formacji siateczkowej, stłumieniem aktywności adrenergicznej centralnego układu nerwowego i stymulacją parasympatycznych oddziałów podwzgórza. Część obwodowa układu nerwowego reaguje na działanie magnetoterapeutyczne zwiększeniem progu pobudzenia receptorów tkanek nakrywkowych o różnym czuciu, szczególnie receptorów bólowych, przyspieszeniem przewodzenia podniety wstępnymi i zstępującymi przewodnikami nerwowymi. W celu osiągnięcia wszystkich składników oddziaływania leczniczego pól magnetycznych cykl magnetoterapii powinien być długotrwały. Kolejne zabiegi cyklu wzmacniają osiągnięte rezultaty.
Efekt leczniczy uzyskany po cyklu z 8 -12 zabiegów jest trwały i zachowuje się przez długi czas (do 3 – 6 miesięcy). Magnetoterapia należy do najbardziej oszczędzających i łatwo znoszonych metod leczenia fizycznego. Nie wywołując widocznych odczuć subiektywnych, przesunięć centralnej hemodynamiki, efektów cieplnych, magnetoterapia może być szeroko stosowana w leczeniu chorych w podeszłym wieku, dzieci, przy ciężkiej towarzyszącej patologii somatycznej. Magnetoterapia jest bliska naturze organizmu człowieka, naturalnemu środowisku fizycznemu, w którym organizm znajduje się od momentu poczęcia. Pola magnetyczne dobrze łączą się i współdziałają w procesie leczenia z innymi czynnikami fizycznymi. Oddziaływanie tych czynników w niektórych przypadkach znacznie wzmacnia się (promieniowanie laserowe, ultradźwięk, jonoforeza, prądy impulsowe). Oddziaływaniu polem magnetycznym niskiej częstotliwości nie towarzyszą u większości chorych jakiekolwiek odczucia i inne reakcje, dlatego dawkowanie oddziaływania ustala się w drodze obliczenia wielkości indukcji w militeslach (mT) i czasu trwania zabiegu w minutach.
Przeciwskazania do stosowania: indywidualne nieznoszenie oddziaływania pola magnetycznego, skłonność do krwawienia, rzadkoskurcze, niewydolność sercowo-naczyniowa III stopnia, nadciśnienie III stopnia, niedociśnieniowe zaburzenie napięcia naczyń, ostre schorzenia ropne, nowotwory złośliwe, ciąża, systemowe choroby krwi, zatrucie alkoholowe.
